Ogródki skalne, tak zwane alpinaria, są ozdobą naszych domów, pewnym elementem dzikości gór przeniesionym pod nasze okna. Jako nietypowy element ogródka cieszy oko sąsiadów i odwiedzających nasz dom gości.
Do ogródków przydomowych najbardziej nadają się murki kwiatowe i rabaty skalne. Obsadzenie ich efektownymi i obficie kwitnącymi roślinami nie przysporzy trudności nawet początkującym amatorom skalniaków.
autorką artykułu jest Anna Wołoszyn
Murki kwiatowe, zwane również ścianami skalnymi, budujemy zwłaszcza tam, gdzie nie ma możliwości stworzenia normalnego ogródka skalnego. Możemy obsadzić roślinami pionowe ściany murka, dzięki czemu przestrzeń ogródka stanie się wizualnie większa. Murek powinien być odchylony lekko do tyłu, bowiem pozycja pionowa uniemożliwiałaby przedostanie się wody deszczowej do szczelin, a tym samym pozbawiałaby możliwości korzystania z niej naszym roślinom. Pochylenie zapewnia również lepszy dostęp światła.
Długość murków powinna wynosić od 3 do 10 metrów. Jeśli jest potrzeba stworzenia dłuższego murka, przedzielamy go schodkami, co przy okazji podniesie estetykę całości.
Może on stać pojedynczo, możemy również zestawić dwa murki obok siebie. Tak wolnostojący murek może prowadzić od wejścia do ogrodu, wzdłuż chodnika aż po altanę, lub przedzielać dwie części ogrodu, albo jego poszczególne segmenty.
Suchy murek budujemy z płaskich kamieni. Ich część przednia powinna mieć wysokość 6 – 10 cm, długość zaś 25 – 30 cm. Wyznaczone miejsce dla murka trzeba dokładnie przekopać
i odchwaścić. Fundament stanowi całą długość z płaskich kamieni, między którymi pozostawiamy szczeliny szerokości około 50 cm. Fundament ten przykrywamy 20 – centymetrową warstwą dobrej, suchej ziemi ogrodniczej, po czym układamy następną warstwę kamieni. Tak układamy cały mur, zwykle do wysokości 70 – 80 cm. Przy ostatniej warstwie robimy fugę o grubości około 10 cm, całość przykrywamy grubszą warstwą ziemi, na której wysadzamy większe rośliny. Zaraz po ukończeniu budowy murka możemy przystąpić do sadzenia roślin, których odległość od siebie powinna wynosić około 20 cm.
Nie ma żadnego problemu z wyborem roślin do naszego murka, jest on niezwykle szeroki. Trzeba pamiętać by były to gatunki dobrze znoszące suszę i większe nasłonecznienie. Najlepsze będą rośliny płożące się, pnące lub tworzące poduszki. Najwyższą część ściany uzupełniają przeważnie formy karłowe roślin iglastych lub liściastych, na przykład: kosodrzewina, wrzos, irga płożąca. Wybieramy rośliny, które kwitną możliwie długo i w różnych okresach, aby murek był kolorowy przez cały sezon. Najlepsze będą tu: żagwin, gęsiówka, piaskowiec, skalnica, dzwonek, rogownica, goździk. W wąskie szczeliny pomiędzy kamienie nadają się: naradka, głodek, skalnica, rojnik. Musimy pamiętać, by kamienne ścieżki i schody uzupełnić gatunkami dość odpornymi na deptanie, min.: floksem szydlastym, macierzanką, kostrzewą. Tak zbudowany murek jest estetycznym uzupełnieniem każdego ogrodu.
Rabata skalna może być zupełnie płaska lub wzniesiona. W przypadku pierwszym powinna być z jednej strony oparta o niski murek z kamienia, zaś ze strony drugiej, frontowej oddzielona od ścieżki płasko ułożonymi, nieregularnymi płytkami. Wysokość takiego murka nie powinna przekraczać 40 cm, a szerokość 20 cm. Aby zapobiec osiadaniu murka, pierwszą warstwę kamieni zagłębia się na parę centymetrów w glebie. Kamienie możemy połączyć zwykła ziemią, zmieszaną ( pół na pół) z gliną. Kamienie układa się „mijanego”, nie zaś jeden na drugim. Na szczycie zostawiamy między kamieniami dość duże szczeliny (5 – 10 cm) wypełnione ziemią, przewidziane do obsadzenia roślinami. Ze względu na to, iż rośliny skalne korzenią się dość płytko, rabatę pod murkiem przekopujemy na około 30 cm. Jeśli gleba jest wyraźnie piaszczysta lub gliniasta, warto dodać wilgotnego torfu. W miejscach przeznaczonych dla roślin o specjalnych wymaganiach, ziemię trzeba trochę „doprawić”, tzn. dla roślin wymagających gleby żyznej dodać kompostu lub ziemi gnojowej, dla roślin nie lubiących gleb kwaśnych – trochę gruzu wapiennego, dla roślin wysokogórskich – dosypać do ziemi parę garści żwiru lub gruboziarnistego piasku. Na brzegu rabaty układamy płasko płyty odgraniczające je od ścieżki.
Gdy chcemy założyć rabatę skalną wzniesioną, przygotowujemy w osobnym miejscu ogrodu mieszankę składającą się z ziemi zebranej z górnej warstwy gleby, z dodatkiem torfu, piasku, a w razie potrzeby również gliny. Mieszankę taką sypiemy warstwą o grubości 30 cm na miejsce przeznaczone pod rabatę skalną. Rabata wzniesiona najładniej wygląda, gdy z jednej strony przylega np. do ściany domu czy do fundamentu ogrodzenia. Wtedy wystarczy tylko frontowy bok obłożyć płaskimi lub łamanymi płytami ustawionymi pionowo, z lekkim pochyleniem w kierunku rabaty.
Najłatwiejsza do urządzenia jest skarpa kwiatowa. Pamiętać jednak musimy, że zawsze musi być ona oparta o jakiś obiekt, np. dom czy taras, lub umieszczona na spadku terenu.
Skarpy wykonujemy w podobny sposób, jak rabaty skalne wzniesione. Jedyną różnicą jest to, że nie rozkładamy ziemi płasko, lecz kształtujemy niewielki spadek. W małych ogrodach wysokość skarpy musi być o połowę mniejsza niż jej podstawa. Skarpę kwiatową wykładamy kamieniami.
Jeśli nie posiadamy własnego ogródka lub z powodu braku miejsca nie możemy zbudować skalniaka czy murka, doskonałą alternatywą będzie miniogródek skalny na własnym balkonie. Na zrobienie takiego minialpinarium możemy wykorzystać naczynia o różnym kształcie, wybór ich jest przecież bardzo szeroki. Najbardziej popularne i estetyczne są naczynia kamionkowe, ceramiczne, eternitowe bądź drewniane. Ich głębokość powinna wynosić co najmniej 15 cm. Muszą mieć także otwór na dnie, który umożliwiał będzie odpływ nadmiaru wody. Na dno naczynia kładziemy warstwę drenażu z drobnego żwiru o grubości około 1/3 wysokości naczynia. Żwir przykrywamy warstwą mchu i torfu, który dobrze nasiąka wodą i utrzymuje ją przez dłuższy czas. Na ostatnią warstwę użyjemy mieszanki składającej się z ziemi darniowej, torfu i piasku. W tak przygotowaną ziemię układamy kamienie. Ich wielkość zależy od rozmiaru naszego naczynia. Najbardziej odpowiednimi kamieniami będą stare, zwietrzałe wapienie, tuf wapienny albo dolomit. Ze względu na miniaturowy charakter takiego ogródka, dobór roślin musi być nieco inny niż w przypadku tradycyjnego skalniaka. Wybieramy przede wszystkim niskie gatunki roślin skalnych, o wyrazistych kształtach, kwitnące jak najdłużej. Można wykorzystać formy karłowe roślin iglastych i zdrewniałych liściastych. Z popularnych zielnych roślin skalnych odpowiednie będą np.: głodek, erynus, zawciąg, naradka, gipsówka, goździk, skalnica, rozchodnik, rojnik. Sadzi się je gęściej niż w normalnym ogródku skalnym. Pielęgnowanie naszego minialpinarium polega na podlewaniu, spulchnianiu ziemi i usuwaniu wschodzących chwastów, co nie jest rzeczą zbyt pracochłonną i trudną.
Taki miniogródek z powodzeniem można umieścić na balkonie, tarasie, bądź w logii, a przy wyborze odpowiednich gatunków nawet w zamkniętym pomieszczeniu.
(zdjęcie: Stephen Downes)